توحید عبادی از دیدگاه قرآن و روایات بارویکرد انتقادی به نظرات ابن تیمیه

توحید عبادی از مهم ترین و بلکه اساسی ترین مراحل توحید است که مفهوم و مصادیق آن مورد نزاع شیعه و وهابیت قرار گرفته است. گرچه اصل این مسأله مورد اعتقاد و اتفاق همه مسلمانان است؛ اما به جهت اختلافاتی که بین شیعه و وهابیت بر سر مرزهای توحید و شرک در عبادت وجود دارد، و به جهت دیدگاه خاص آنان در مورد ملاک و معیار عبادت، تهمت ها و موضع گیری های شدیدی از سوی آنان متوجه شیعه شده است. ریشه این اختلافات درون دینی، به فهم های متفاوت از مسأله توحید و شرک عبادی برمی¬گردد. بیان معنای صحیح عبادت و تبیین دقیق مفهوم و مرز توحید و شرک به همراه ادله آن از آیات و روایات و پاسخ صحیح به شبهات وهابیت، گام مهمی در رفع این اتهامات و اثبات حقانیت دیدگاه شیعه به شمار می آید. توحید در عبادت از اقسام توحید عملی به شمار می آید. جایگاه مهم این مسأله موجب شده است که قرآن کریم آیات بی شماری را در این باره بیان نموده و اصل اعتقادی توحید را با رویکرد یگانه پرستی، معرفی و تبیین نماید در این تحقیق سعی شده از منابع مختلف و اصلی شیعه و وهابیت استفاده شود. در نظرات وهابیت به کتاب های اصلی آنان از جمله برخی از آثار ابن تیمیه که خود پیشوای اول آنان است مراجعه و استناد شده است. در مورد نظرات و پاسخ های شیعه نیز به تألیفات بزرگانی که در این مباحث صاحب آثار ارزشمندی بوده اند، مراجعه شده است. در این مجال روشن می گردد که خضوع و خشوعی عبادت است که تنها برای خدا باشد.یعنی اگر کسی در پیشگاه خداوند سبحان کرنش کند، عبادت او نموده است و اگر برای غیر خدا خضوع کند، غیر خدا را پرستیده و مشرک خواهد بود. در نقطه مقابل، خضوع و کرنشی که از چنین باوری سرچشمه نگرفته، هرچند همراه با نهایت احترام باشد، مادامی که قرین با اعتقاد به خدایی و پروردگاری او نباشد، شرک و پرستش آن موجود نیست. همچنین روشن می گردد که وهابیت به علت برداشت های غلطی که از مفاهیم توحید و شرک می کند، بسیاری از اعمال و عقاید شیعیان را شرک می شمرد. اما شیعه با تعیین حد و مرز واقعی توحید و شرک ثابت می کند که نه تنها مشرک نیست، بلکه اعتقادات و اعمالش عین توحید است. پس اعتقادات خاص یا برخی اعمالی که شیعیان انجام می دهند، آنها را به ورطه شرک در عبادت نمی کشاند.